+90 530 950 94 22
bilgi@sukruakyuz.com
İstanbul
tr

Mitral Kapak Darlığı

Yazan: Prof. Dr. Şükrü Akyüz

Mitral kapak darlığı nedir?

Kalp kapakları kanın tek yöne geçişine izin veren bir çeşit kapıdırlar. Mitral kapak, kalbin dört kapağından biridir. Mitral kapak darlığı; kalbin sol kulakçık ve karıncığı arasındaki kan akışını kontrol eden kapağın daralmasıdır. Mitral kapak darlığına, kısaca mitral darlık (mitral stenoz; MS) da denir. Mitral darlık, sol kulakçıktan sol karıncığa kanın rahatça geçmesine engel olur. Bu; zamanla kalp ritminin bozulmasına, kalp yetersizliğine, pıhtı atmasına bağlı felce (inme) ve ölüme neden olabilir.

Mitral kapak darlığı kimleri etkiler?

Mitral kapak darlığı kadınlarda erkeklerden çok daha yaygındır. Gelişmiş ülkelerde, mitral kapak darlığı sıklıkla ileri yaşlarda (50’li ve 60’lı yaşlar) görülür. Ekonomik açıdan zayıf ülkelerde ise daha genç yaşlarda ortaya çıkmaktadır.

Mitral kapak darlığı nedenleri nelerdir ?

  • Romatizmal ateş: En yaygın nedendir. Bu durum romatizmal mitral stenoz olarak da adlandırılır. Halk arasında “boğaz enfeksiyonun kalbe vurması” olarak bilinir. Çocuk yaşta geçirilen bakteri kaynaklı (virüs değil) bademcik enfeksiyonunda ya da farenjitte bağışıklık sistemi hücreleri aktive olup bakterileri yok etmek ister. Ancak, bakterilerde bulunan bir proteinin aynısı bazı insanların kalp kapaklarının yapısında da bulunur. Savunma hücreleri bu proteini bakteri proteininden ayırt edemez ve onlara saldırırken yanlışlıkla kalp kapak dokusuna da saldırırlar. Saldırı sonucu iltihaplanan kapak dokusu iyileşmeye başlasa da aylar/yıllar içinde yapısı bozulur ve sertleşir. Esnekliği bozulan kapakta darlık, bazen de kaçak gelişir. Tüm bu süreç çok uzun yıllar sürebilir ve hasta bu nedenle ilk şikayetlerini yıllar sonra hissedebilir.
  • Yaşlılığa bağlı kireçlenme: Bu tip darlıklar, kapakta kireç birikmesinden kaynaklanır. Bu tür darlığın ameliyatla bile tedavisi oldukça zordur. Neyse ki; çoğu insanda yalnızca hafif veya orta derecede darlığa neden olur ve çoğunlukla tedavi gerekmez.
  • Konjenital (Doğumsal): Genellikle, bebeklik döneminde anlaşılır.
  • Radyasyon tedavisi: Göğüs bölgesindeki bazı kanser türleri için uygulanan radyasyon tedavisi mitral kapağı da bozabilir ve kapağın kalınlaşarak sertleşmesine neden olabilir. Tipik olarak, radyasyon tedavisinden 20 ila 30 yıl sonra kendini belli eder.

Mitral kapak darlığının belirtileri nelerdir?

Mitral kapak darlığı yavaş yavaş ilerler. Hafif veya orta derecede olduğunda yıllarca herhangi bir belirti vermez. Genellikle, kanın geçtiği kapak alanının kritik seviyeye düşmesi, yani 1.5 cm²’den daha küçük olması durumunda belirtiler ortaya çıkar. En sık belirtiler şunlardır:

  • Çabuk yorulma ve nefes darlığı: En sık görülen belirtilerdir. Genellikle, bir iş yaparken veya yokuş çıkarken olur. İleri düzeyde darlıklarda dinlenme esnasında bile nefes darlığı olabilir.
  • Çarpıntı: Dar alandan geçen kanın az olması nedeniyle kalp, vücuda aynı miktarda kan gönderebilmek için daha hızlı çalışmak zorunda kalır. Bu da hastada çarpıntı hissine neden olabilir.
  • İnme (Felç): Darlık nedeniyle kalbin sol kulakçığında basınç artar, kulakçık büyür ve bazen atriyal fibrilasyon (AF) denilen bir ritim bozukluğu gelişir. Bu; kalpte pıhtı oluşumuna, bu pıhtının kalpten kopup kan yoluyla beyne kaçmasına ve felce neden olabilir.
  • Öksürmekle ağızdan kan gelmesi: Kalbin sol kulakçığında artan basıncın aynı zamanda akciğer damarlarına da yansıması sonucu öksürmekle kan gelebilir.
  • Karında veya bacaklarda şişlik (ödem)

Mitral kapak darlığı nasıl teşhis edilir?

  • EKO (Ekokardiyografi; kalp ultrasonu): Tanıda kullanılan en önemli tetkiktir. Ses dalgaları sayesinde çalışan bu cihazla kalbin görüntüleri elde edilir ve kapağın dar olup olmadığı kolaylıkla anlaşılabilir. Bazen daha net görüntü elde edebilmek için yemek borusu yolula EKO (transözefageal ekokardiyografi; TEE) gerekebilir.
  • EKG (Elektrokardiyografi): EKG; kalbin elektriksel aktivitesini ölçer. Mitral darlığa bağlı ritim bozukluklarını saptamada kullanılır. Sol kulakçığın büyümesine bağlı elektriksel değişiklikler de fark edilebilir.
  • Göğüs röntgeni: Kalbin ve akciğerlerin durumunu gösterir. Kulakçıkların büyüdüğü fark edilebilir. 
  • BT (Bilgisayarlı tomografi)
  • Emar (Manyetik rezonans görüntüleme; MRI)
  • Kalp kateterizasyonu

Mitral kapak darlığı iyileşir mi?

Mitral kapak darlığı kendiliğinden iyileşmez, hatta zamanla ilerleyen bir hastalıktır.

Mitral kapak darlığı nasıl tedavi edilir?

İlaçlar, belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilirler; ama altta yatan kapak hastalığını düzeltmezler. Akciğerlerde sıvı birikimini azaltmak için diüretikler (idrar söktürücüler adı verilen kalp ilaçları), pıhtı oluşumunu önlemek için kan sulandırıcı ilaçlar veya kalp ritmini kontrol etmede kullanılan ilaçlar kullanılabilir. Mitral kapaktaki darlık, ameliyatla ya da ameliyatsız yöntem (mitral balon) ile tedavi edilebilir. Hangi tedavi yönteminin seçileceği; mitral darlığın nedenine, kapağın sertlik durumuna ve ameliyat riskine göre değişir.

Mitral balon tedavisi nedir?

Kasıktaki bir damar üzerinden bir balon kalbe gönderilir. Tam darlığın olduğu yerde balon hizalanır ve şişirilir. Şişen balon, darlığa neden olan yapışıklıkları yırtarak kapak alanını genişletir. Kan akımı arttığı için de hastanın şikayetleri düzelir. Bu yöntemde, göğüs kafesi kesilmesine ve kalbin durdurulmasına gerek yoktur. Ancak, herkese uygun bir tedavi yöntemi değildir. Bu durumda, sıklıkla ameliyat gerekir. Ameliyatta tamirden ziyade kapak değişimi (yapay kapak takılması) tercih edilen yöntemdir.

Ameliyat ya da ameliyatsız yöntemle tedaviden sonra iyileşme ne kadar sürer?

Ameliyat sonrası tam iyileşme birkaç hafta sürer. Ameliyatsız yöntemde ise çoğu hasta ertesi gün taburcu olur ve ameliyata kıyasla daha hızlı bir iyileşme sağlanır. Tedaviye geç kalmış bazı vakalarda ise akciğer atardamarındaki basınç yükselmesi (pulmoner hipertansiyon) kalıcı hale gelmiş olabilir ve tam iyileşme maalesef sağlanamayabilir.

Mitral darlığı olan biri hamilelikte sorun yaşar mı?

Mitral kapak darlığı olan bir kadın gebe kalmak istiyorsa önce doktoruyla görüşmeli ve riskler konusunda bilgilendirilmelidir. Çünkü, gebelik kalbin daha fazla çalışmasına neden olur. Mitral kapak darlığı olanlarda kalbin ek yükü nasıl kaldıracağı; kapak darlığının ciddiyetine ve kalbin pompa gücüne bağlıdır. Kritik derecede kapak darlığı olanlarda hamilelik oldukça sıkıntılı geçebilir; hem anne hem de bebek için hayati risk teşkil edebilir.

SON MAKALELERİMİZ