Vakalarımızdan Bir Örnek:
Anjiyo nedir? Anjiyo, kalbinizi besleyen kan damarlarınızın X-ışınları (radyasyon) yardımıyla görüntülenmesidir. Bu test en sık kanın akışında bir azalma olup olmadığını öğrenmek için yapılır. Test sırasında kol veya bacağınızdaki bir atardamara kateter adı verilen uzun ve esnek bir boru yerleştirilir. Özel bir röntgen cihazı yardımıyla kalbinize X-ışını gönderilir. Anjiyo, tedavi değil, bir tanı yöntemidir.
Anjiyo kimlere yapılır?
Anjiyo kimlere yapılır? Anjiyo, kalp damarlarında darlık ya da tıkanıklık olup olmadığını anlamak için en sık;
- Kalp damarında sorun olduğunu düşündüren göğüs ağrısı olanlara (örneğin; dinlenme esnasında değil de yürürken göğüste ağrı, yanma ya da baskı hissedenlere)
- Ön inceleme testlerinde (EKG, EKO, efor testi veya sintigrafi) normal olmayan bazı bulguları olanlara,
- Sanal anjiyo sonucu net olmayanlara,
- Kalp krizi geçirenlere,
- Kalp yetersizliği bulunanlara,
- Bazı ritim bozukluğu türlerine sahip kişilere uygulanır.
Anjiyo kimlere yapılmaz?
Anjiyo kimlere yapılmaz? Anjiyonun mutlak kontrendikasyonu (yapılmaması gereken tıbbi durum) yoktur. Ancak, akli dengesi yerinde olmayan hastaların birinci derece yakınlarının izni olmadan, akli dengesi yerinde olan hastaların ise bizzat kendilerinin izinleri olmadan anjiyo yapılamaz.
Bunun dışında, anjiyoyu yapabilecek deneyimli doktor, hemşire ve teknisyenin olmaması ve yeterli ekipman bulunmadığında da yapılmamalıdır. Bunlara ek olarak;
- Devam eden enfeksiyonu olanlara,
- Devam eden kanaması olanlara,
- Kanama bozukluğu olanlara,
- İleri derecede böbrek yetmezliği olanlara,
- İleri derecede kansızlığı olanlara,
- İlaçlar ile kontrol altına alınamayan ciddi hipertansiyonu olanlara.
Anjiyonun riskleri nelerdir?
Anjiyonun riskleri nelerdir? Her girişimsel işlem gibi anjiyonun da riskleri vardır. Ciddi komplikasyonların her biri her 1000 kişiden 2’sinde gerçekleşir. Risk aslında kişiden kişiye değişir. Örneğin, kalp krizi sırasında acil yapılan anjiyolar veya ek olarak başka organlarında da ciddi hastalığı olan hastalara yapılan anjiyolar anjiyoyu en tecrübeli hekimler yapsa bile daha risklidir. Ama, anjiyo yapmamak yani kalp damar darlığı ve olası tedavilerden kaçınmak çok daha riskli olabilir. Bu nedenle, anjiyo yapmak yine de mantıklı olabilir. Bu risk-fayda dengesinin analizine göre anjiyo yapıp yapmamaya karar verilir.
Anjiyo işleminde olası komplikasyonlar şunlardır:
- Kasık ya da el bileği damarı hasarı: Giriş yerinde hafif morarma olması normaldir. Kasık ya da el bileği damarında ciddi kanama veya tıkanıklık gelişebilir. Dolayısıyla, kan takviyesi ya da acil damar ameliyatı nadiren gerekebilir.
- Kalpte ritim bozukluğu: Anjiyoda kendiliğinden geçen kısa süreli ritim bozuklukları sık görülür ama önemi yoktur. Nadiren bilinci bozan, ilaç ya da elektroşok gerektiren acil durumlar gelişebilir.
- Böbrek yetersizliği: Anjiyoda görüntü elde etmemizi sağlayan kontrast adı verilen boya ortalamada her 100 hastanın 5’inde böbrekleri bozabilir. Risk halihazırda böbrek sorunu olanlarda daha da fazladır. Örneğin, ileri evre böbrek yetersizliğinde risk 5 kat fazladır. Genellikle damardan sıvı takviyesiyle tamamen düzelir. Çok nadiren geçici diyaliz gerekebilir.
- Alerji: Kullanılan kontrast boyaya bağlı nadiren alerji gelişebilir. Ciltte kaşıntılı kızarıklıklar oluşabilir, geçici bir durumdur. Çok nadiren alerjik reaksiyonlar solunumu engelleyecek kadar ciddi olur.
- Kalp krizi: Hastanın damarları çok narinse kateter bu damarlara zarar verebilir. Bu riski önceden anlamak genellikle mümkün değildir. Bu, nadiren kalp krizine neden olabilir ve hastanın acilen kalp ameliyatına alınması gerekebilir.
- Felç: Nadiren, kalbe ulaşmamızı sağlayan damarların narin bölgelerinden kateterin dokunmasıyla kopan küçük yağlar veya pıhtılar beyin damarlarına kaçabilir; geçici ya da kalıcı felç gelişebilir.
- Kalp damarı çatlaması, yırtılması veya patlaması: Nadiren bu sorunlar gelişebilir. Çoğu durumda işlem esnasında yapılan acil müdahalelerle sorun çözülür. Çok nadiren acil ameliyat gerekebilir.
Anjiyoda ölüm riski var mı?
Anjiyoda ölüm riski var mı? Yapılan acil müdahaleler işe yaramayıp çok nadiren hasta hayatını kaybedebilir.
Bu riskler beni kaygılandırdı, ne yapmalıyım?
Kaygılanmakta haklı olabilirsiniz, ama unutmayın:
- Anjiyoda bu komplikasyonlar çok nadir gelişir.
- Önemli olan anjiyonun gerçekten gerekli olup olmadığıdır. Eğer güncel bilimsel verilere ve kılavuzlara uygun bir şekilde anjiyo kararı verilmişse bu işlemden kaçmak aslında kendinizi kalp krizi ve ani ölüm gibi risklere çok daha fazla maruz bırakmak anlamına gelir.
Anjiyo ne kadar sürer?
Anjiyo ne kadar sürer? Anjiyo işlemi genellikle 20-30 dakika sürer. Ancak, bazen damara giriş yerinin ya da kalp damarlarının anatomik özellikleri kompleks olabilir. Bu durumda işlem süresi uzar.
Anjiyodan önce nelere dikkat etmek gerekir?
Anjiyodan önce nelere dikkat etmek gerekir? İşlem öncesi kan testlerine ve hastanın EKG’sine ihtiyaç olacaktır. Anjiyoda kullanılan kontrast maddeyi (boyayı) vücuttan böbrekler atacağı için böbreklerinizin iyi çalışıp çalışmadığını anlamak önemlidir. Bu nedenle kan tahlili yapılması gerekir. Kanama riski ve enfeksiyon varlığı da kan tahliliyle değerlendirilir. Diğer bazı önemli noktalar şunlardır:
- Doktorunuz anjiyo işleminden önce neleri yiyip yiyemeyeceğinizi size söyleyecektir.
- Bitkisel ürünler ve diyet takviyeleri de dahil olmak üzere, aldığınız tüm ilaçları anjiyodan önce doktorunuza söylemeniz gerekir.
- Doktorunuza anjiyonuzun olduğu gün hangi ilaçları almanız gerektiğini sorun. Anjiyo işleminden birkaç gün önce bazı kan sulandırıcı ilaçları bırakmanız gerekebilir.
- Diyabet (Şeker hastalığı) varsa test gününde ilaçlarınızı nasıl ayarlayacağınızı doktorunuza sormayı unutmayın.
- Özellikle iyot, kabuklu deniz ürünleri, kontrast madde, lateks, kauçuk ürünler (lastik eldivenler veya balonlar gibi) veya penisilin türü ilaçlar gibi herhangi bir şeye alerjiniz varsa anjiyo işlemi öncesinde doktorunuza mutlaka söyleyin.
- Kişisel eşyalarınızı (terlik ve diş fırçası gibi) yanınızda getirmeyi unutmayın. İşleminizin olduğu gün eve gidemeyebilirsiniz. Başka birinin sizi eve götürmesi gerekebilir.
Anjiyo işlemi sırasında ağrı duyulur mu?
Anjiyo işlemi sırasında ağrı duyulur mu? Anjiyoda sadece damar giriş yeri uyuşturulur. İşlem boyunca uyanık olacaksınız. Ama, gerginliğinizi almak için rahatlatıcı ilaçlar verilebilir. Bunlar sizi hafif uykulu bir hale getirebilir.
Anjiyo nasıl yapılır?
Anjiyo nasıl yapılır? Anjiyo işlemi için bir sedye benzeri bir masaya sırt üstü yatarsınız. Anjiyo işlemi boyunca röntgen kameraları, birçok açıdan görüntü almak için başınızın ve göğsünüzün çevresinde hareket edecektir. Anjiyoya başlamadan önce kolunuzdaki bir damara size ilaç ve sıvı vermek için bir damar yolu (intravenöz yol) açılacaktır. Göğsünüzdeki elektrotlar işlem boyunca kalp atımlarınız takip edecektir. Nabız oksimetresi kanınızdaki oksijen miktarını ölçer. Kateter yerleştirileceği için kasık veya kolunuzda küçük bir alan tıraş edilebilir. Aynı bölge dezenfekte edilir. Ardından lokal anestezik ilaçla uyuşturulur. Atardamarınıza kısa bir plastik boru (kılıf) yerleştirilir. Kateter, kılıfın içinden kan damarınıza yerleştirilir ve dikkatli bir şekilde kalbinize gönderilir. Kateterden boya (kontrast madde) enjekte edilir. Bu olduğunda, kısa bir kızarma veya sıcaklık hissi yaşayabilirsiniz. Anjiyo işlemi sırasında doktorunuzun ne saptadığına bağlı olarak, balon şişirme veya stent yerleştirme gibi ek işlemler gerekebilir.
Anjiyo koldan mı yapılırsa daha iyi, yoksa kasıktan mı?
Anjiyo koldan mı yapılırsa daha iyi, yoksa kasıktan mı? Çoğu hastaya hem koldan (el bileği yolu) hem de bacaktan (kasık yolu) anjiyo yapılabilir. Ama, mümkün olduğunca el bileği tercih edilmelidir. Çünkü, el bileği hasta için daha konforludur. Anjiyo sonrası sırt üstü uzun süre yatma zorunluluğu yoktur. Anjiyo sonrası en sık görülen komplikasyon olan kanama da el bileğinde kasığa göre daha az olur. Her işlem teknik olarak el bileğinden yapmaya uygun değildir. Hem el bileği anatomisinin uygun olması (örneğin çok ince çapta ya da kıvrımlı olmaması) hem de doktorun el bileği yolunda tecrübeli olması gerekir. Bazı hastalarda klinik ve anatomik nedenlerle mecburen kasık yolu ya da mecburen el bileği yolunu kullanmak gerekebilir. İster kasık ister el bileği olsun kalbe uygulanan işlem değişmez.
Anjiyo bitince hastanede kalacak mıyım?
Anjiyo bitince hastanede kalacak mıyım? Çoğu hasta kasık yoluyla anjiyodan 5-6 saat, el bileği yoluyla anjiyodan ise 2-3 saat sonra taburcu olur.
Anjiyo sonrası nelere dikkat etmek gerekir?
Anjiyo sonrası nelere dikkat etmek gerekir? Anjiyo bittiğinde kateter el bileğinizden veya kasıktan çıkarılır. Anjiyo kesi yeri elle basınç uygulanarak kapatılır. Giriş yeri steril bir pansuman ile kapatılır. Kasıktan yapılan anjiyo sonrasında kanamayı önlemek için düz yatmanız ve bacağınızı 4 ila 6 saat düz tutmanız gerekir. Karnınızı ve kasıklarınızı zorlamamak için başınızı aşağıda tutmanız önerilir (En fazla iki yastık). Bu süre zarfında oturamaz veya ayakta duramazsınız. Sağlık ekibi düzenli olarak bandajınızı kontrol edecektir, ancak kanama olduğunu düşünüyorsanız (ıslak, sıcak bir his varsa) veya ayak parmaklarınız karıncalanıyor veya uyuşuyorsa ilgili sağlık ekibine söylemeniz gerekir. Anjiyo işleminde verilen kontrast maddenin (boyanın) vücudunuzdan atılmasına yardımcı olmak için bol miktarda su içmeniz önerilir. Anjiyo sonrasında ne zaman ilaç alacağınızı, banyo yapacağınızı, çalışmaya başlayacağınızı ve diğer aktivite zamanlarını doktorunuz anlatacaktır. Anjiyo sonrası birkaç gün boyunca yorucu aktivitelerden ve ağır kaldırmaktan kaçınmanız önerilir.
Taburcu olduktan sonra nelere dikkat etmelisiniz?
Anjiyo giriş bölgesinde kanama, morarma veya şişlik fark ederseniz; ağrı veya rahatsızlık hissederseniz; kızarıklık, akıntı veya ateş gibi enfeksiyon belirtileri olursa; bacağın veya kolun sıcaklığında veya renginde bir değişiklik olursa; göğüs ağrısı veya nefes darlığı ortaya çıkarsa; kateter bölgesi aktif olarak kanamaya devam ediyorsa ve bölgeye baskı uygulamanıza rağmen durmuyorsa doktorunuza veya en yakın sağlık kuruluşuna başvurun.
Anjiyo nedir?, Anjiyo nasıl yapılır?, Anjiyo kimlere yapılır?, Anjiyo ne kadar sürer?, Anjiyonun riskleri nelerdir?, Anjiyoda ölüm riski var mı?, Anjiyodan önce nelere dikkat etmek gerekir?, Anjiyo işlemi sırasında ağrı duyulur mu?, Anjiyo koldan mı yapılırsa daha iyi, yoksa kasıktan mı?, Anjiyo bitince hastanede kalacak mıyım?, Anjiyo sonrası nelere dikkat etmek gerekir?, Anjiyo kimlere yapılmaz?, anjiyo, anju nedir, anjiyo sonrası, anjiyo neden yapılır, anjiyo riskleri, anjiyo ölüm riski, anjiyo kaç saat sürer, kalp anjiyosu nasıl yapılır, kalp anjiyosu nedir, kasıktan anjiyo ne kadar sürer, anjiyo nasıl olur