Aort anevrizması nedir?
Aort anevrizması nedir? Aort damarı, vücudun en büyük atardamarıdır. Kalbinizden kan ve oksijeni vücudunuzun diğer bölgelerine taşır.
Aort anevrizması, vücudunuza oksijen açısından zengin kanı taşıyan bu damarın balonlaşmasıdır. Aort, normalde kan basıncına dayanabilen kalın duvarlara sahiptir. Ancak; bazı tıbbi sorunlar, genetik durumlar veya travma bu duvarları zayıflatabilir. Damar içindeki kanın itme kuvveti, zayıflamış veya hasar görmüş duvarlarda anevrizmaya neden olabilir.
Aortu etkileyen iki tür anevrizma vardır;
1-Abdominal aort anevrizması (AAA)
2-Torasik aort anevrizması (TAA)
Her iki tip de farklı risk faktörleri ve nedenleri olan ayrı durumlardır.
Torasik aort anevrizması aortun göğüs kısmında; abdominal aort anevrizması ise karın kısmında bulunur.
Aort anevrizmaları aortun herhangi bir yerinde meydana gelebilir, tüp şeklinde (fusiform) veya yuvarlak (sakküler) olabilir.
Aort anevrizması büyürse patlayabilir (yırtılabilir) veya arter duvarını yırtabilir (diseksiyon). Her ikisi de hayatı tehdit eder. Erken teşhis ve tedavi, aort damarındaki bu büyümeyi yavaşlatabilir ve ölümcül durumları önleyebilir.
Aort anevrizması yaygın mıdır?
Abdominal aort anevrizması erkeklerde kadınlara göre yaklaşık beş kat daha sık görülür. 55 ila 65 yaş arası erkeklerin yaklaşık %1’ini etkiler. Yaşlandıkça daha yaygın hale gelir. Abdominal aort anevrizmaları, torasik aort anevrizmalarından daha sık görülür. Bunun nedeni torasik aort duvarının abdominal aort duvarından daha kalın ve daha güçlü olmasıdır.
Aort anevrizmasının belirtileri nelerdir?
Çoğu aort anevrizması herhangi bir belirtiye neden olmaz. Çoğunlukla başka bir nedenle istenilen bilgisayarlı tomografi veya ultrason testinin sonucunda tespit edilir. Ancak, şikayete neden oluyorsa bu anevrizmanın yerine ve vücudunuzun diğer kısımlarını etkileyecek kadar büyüyüp büyümediğine bağlıdır. Aort anevrizması belirtileri şunlardır:
- Anevrizmanın yemek borusuna basısı sonucu yutma güçlüğü veya yutma esnasında ağrı
- Nefes borusuna veya akciğere bası sonucu nefes almada zorluk
- Az yemek yedikten sonra bile tokluk hissi
- Ses tellerine giden sinirlere bası sonucu ses kısıklığı
- Vücudunuzun üst kısmındaki kanı kalbe getiren ana damarlara bası sonucu yüz, boyun veya kolların şişmesi
- Anevrizmanın bulunduğu yere bağlı olarak boyun, çene, sırt, göğüs, karın veya omuzda ağrı
- Mide bölgenizde ise zonklama hissi
Hastalar genellikle aort anevrizmasına sahip olduklarını bilmezler. Anevrizmalar genellikle yırtılana (patlayana) kadar herhangi bir belirtiye neden olmaz. Genel olarak, anevrizma ne kadar büyükse ve ne kadar hızlı büyürse yırtılma riski de o kadar artar.
Anevrizma yırtılırsa bu acil tedavi gerektiren hayati bir durumdur.
Anevrizmanın yırtılma belirtileri aniden ortaya çıkar ve şunlar olabilir:
- Baş dönmesi.
- Çarpıntı,
- Ani, şiddetli göğüs, karın veya sırt ağrısı.
Aort anevrizmasını yırtılmadan önce tespit etmek gerekir. Aort anevrizması yırtılırsa iç kanamaya neden olur. Anevrizmanın yerine bağlı olarak ciddiyeti değişir. Acil tedavi ile birçok insanın hayatı kurtulabilir.
Aort anevrizması nasıl teşhis edilir?
Aort anevrizması nasıl teşhis edilir? Birçok anevrizma semptomlara neden olmadan gelişir. Genellikle bu anevrizmalar rutin bir kontrol muayenesinde veya tarama testleri neticesinde tanı alır.
Aort anevrizması için risk faktörleriniz veya herhangi bir anevrizma belirtiniz varsa doktorunuz görüntüleme testleri isteyecektir.
Ultrason, abdominal aort anevrizmasının boyutu hakkında bilgi verir ve aortun zaman içindeki değişikliklerinin izlenmesine imkan sağlar. Karın veya sırt ağrınız varsa, ultrason abdominal aort anevrizmasını veya ağrınızın diğer olası nedenlerinin tespitine imkan verir. Ultrasonda bir aort anevrizması görüldüğünde veya şüphelenildiğinde, anevrizmanın şekli, yeri hakkında daha fazla bilgi edinmek için BT veya MR istenebilir.
Ekokardiyografi (kalp ultrasonu) aort anevrizmasının boyutu ve kalbe yakın olan torasik aort hakkında bilgi verir. Torasik aortun diğer bölümleri, BT veya MR gibi diğer görüntüleme testleri ile daha iyi görülür.
BT ve MR, anevrizmanın boyutu, şekli ve yeri hakkında en iyi bilgiyi sağlarlar.
Aort anevrizması için risk faktörleri nelerdir?
Aort anevrizması için risk faktörleri nelerdir? Yaşınız, aile geçmişiniz, genleriniz , yaşam tarzı alışkanlıklarınız veya tıbbi durumunuz nedeniyle aort anevrizması geliştirme riskiniz artabilir.
Yaş: Aort anevrizması riskiniz yaşlandıkça artar. Abdominal aort anevrizmaları en çok 65 yaşından sonra görülür.
Aile öyküsü ve genetik: Abdominal aort anevrizması olan her 10 kişiden birinde aile öyküsü vardır. Abdominal aort anevrizması geliştirme riski; birinci derece akrabalarda (Anne, baba, kardeş) daha fazladır (Beş kat).
Bazı genetik hastalıklar da torasik aort anevrizması riskini artırır. Bunlar:
Ehlers-Danlos sendromu
Loeys-Dietz sendromu
Marfan sendromu
Turner sendromu
Ailesel torasik aort anevrizmaları
Biküspit aort kapağı (BAV)
Yaşam tarzı alışkanlıkları: Sigara içmek, aort anevrizması, özellikle abdominal aort anevrizması riskinizi artıran ana faktörlerden biridir. Sigara içiyorsanız, abdominal aort anevrizması daha hızlı büyüyebilir ve patlama olasılığı daha yüksektir.
Kokain gibi uyarıcı maddeler kan basıncınızı yükseltip aort anevrizması riskinizi artırır.
Tıbbi durumlar: Aort anevrizmaları için risk faktörleri olan tıbbi durumlar şunlardır:
- Vücudunuzun diğer bölgelerindeki kan damarlarının anevrizmaları
- Kalp veya bacak damarlarında darlık
- Yüksek kolesterol değerleri
- Kronik böbrek yetersizliği
- Obezite
- Travma
- Vaskülit gibi bazı romatolojik ve otoimmün hastalıklar
Cinsiyet: Erkeklerde aort anevrizması oluşma olasılığı kadınlardan daha fazladır. Ancak, mevcut bir anevrizmanın yırtılma olasılığı kadınlarda erkeklere kıyasla daha küçük boyuttayken olur.
Aort anevrizması düzelir mi?
Aort anevrizması düzelir mi? Aort anevrizmanızın tedavisi, anevrizmanın büyüklüğüne, yerine ve sizin risk faktörlerinize bağlıdır. Küçük aort anevrizmalarının büyüme hızları sağlıklı yaşam tarzı ile yavaşlatılabilir. Amaç; patlama veya yırtılma (diseksiyon) ihtimalini azaltmaktır. Doktorunuz yüksek tansiyon, koroner kalp hastalığı, kronik böbrek hastalığı ve yüksek kan kolesterolü gibi yırtılma veya diseksiyon riskinizi artıran sorunları tedavi edebilir. Büyük anevrizmaları onarmak için ise ameliyat önerilebilir.
Aort anevrizması olanlar nelere dikkat etmelidir?
- Sigarayı bırakmak anevrizmanın büyümesini yavaşlatmak için tedavinizin en önemli basamağıdır.
- Sağlıklı beslenme alışkanlığı edinmeniz yüksek tansiyonu veya yüksek kan kolesterolünü düşürmeye yardımcı olur.
- Özellikle torasik aort anevrizmaları için yüksek tansiyonu kontrol etmeye yardımcı olmak için stres yönetimi çok önemlidir.
- Hareketi artırmak anevrizmanın yırtılmasını veya büyüme riskini azaltmaktadır. Ancak hangi fiziksel aktivitelerin sizin için uygun olduğunu doktorunuzla görüşerek kararlaştırın.
- Kabızlık veya ağır kaldırmak gibi ıkınmaya neden olan durumları kontrol etmek riski azaltır.